Eros i Tanatos, instynkt życia i instynkt śmierci.

Piękna, naga kobieta z długimi, brązowymi włosami leży wyciągnięta na białej draperii. Jej śmiało rozstawione nogi i splecione za głowę ramiona tworzą symetryczną i dość wyzywającą pozę. To kwintesencja twórczości, tego żyjącego niespełna 28 lat artysty. W pierwszej wersji obrazu srom leżącej kobiety był w pełni odsłonięty, dopiero później malarz dodał biały materiał. Być może artysta dokonał przemalowania, aby móc zaprezentować pracę na 49. wiedeńskiej secesji, wiosną 1918 r. Wystawa ta miała stać się pierwszym wielkim sukcesem artystycznym i finansowym malarza, gdyby nie pandemia grypy hiszpanki, która przetoczyła się przez Europę.

Egon Schiele urodził się 12 czerwca 1890 roku w Tulln jako trzecie dziecko w rodzinie zawiadowcy stacji. Po przedwczesnej śmierci ojca na syfilis w 1904 r. jego opiekunem został wujek Leopold Crihaczek. Schiele rozpoczął studia malarskie w Akademii Wiedeńskiej w 1906 roku. Już w 1907 roku poznał o 28 lat starszego Gustava Klimta, który miał zostać jego mentorem. W 1909 roku Schiele opuścił Akademię i odegrał kluczową rolę w założeniu Nowej Grupy Artystycznej, której pierwsza wystawa odbyła się w salonie marszanda Gustava Pisko. Dzięki temu wydarzeniu i swoim prezentacjom na Międzynarodowym Kunstschau w 1909 r. oraz na Pierwszej Międzynarodowej Wystawie w 1910 r. ugruntował swoją reputację „utalentowanego ucznia” „księcia malarzy”, Gustava Klimta.

Akt siedzącego mężczyzny [Autoportret] to jedyne zachowane dzieło z serii pięciu dużych aktów powstałych w 1910 roku. 20-letni artysta przedstawia się nagi, w niemal bolesnej fizyczności. Nacisk kładziony jest nie na skórę, a co za tym idzie na zmysłową powierzchnię ciała, ale na każde ścięgno, mięsień i kość, dzięki czemu ciało wydaje się niemal oskórowane. Artysta maluje to pokawałkowane ciało bez widocznego kontekstu narracyjnego. Daleko od jakiejkolwiek naturalistycznej kolorystyki, żółto-zielone ciało kontrastuje z czerwonymi oczami, sutkami, pępkiem i genitaliami. Poszukiwanie własnego ego realizowane w niezliczonych autoportretach, staje się refleksją nad kwintesencją ludzkiej egzystencji, w której główne role odgrywają Eros i Tanatos, instynkt życia i instynkt śmierci.

W 1910 roku Schiele porzucił styl secesji i zwrócił się ku własnej odmianie ekspresjonizmu.
W kolejnych latach jego prace poruszały problem kryzysu jednostki (męskiej) oraz kwestie tożsamości, płci i cielesności. Jego patron, krytyk i przyjaciel Arthur Roessler, zapewnił mu pozytywne recenzje i zapoznał z kolekcjonerami. W 1911 roku Schiele zorganizował swoją pierwszą indywidualną wystawę w słynnej wiedeńskiej Galerii Miethke. W tym samym roku dołączył do monachijskiej grupy artystycznej Sema. Wraz ze swoją muzą i partnerką Wally Neuzil przeniósł się do Krumau w Czechach, skąd pochodziła jego matka, a po kilku miesiącach przeniósł się do Neulengbach. Tam został aresztowany wiosną 1912 r. pod zarzutem wykorzystywania seksualnego nieletniej i spędził w więzieniu 24 dni. Dzięki wsparciu Klimta mógł po tej aferze wrócić na scenę wiedeńską i w 1913 roku zostać członkiem Związku Artystów Austriackich.

W 1913 roku Schiele podejmuje nowe malarskie tematy. Charakterystycznym przykładem tego okresu jest obraz przedstawiający miasteczko Krumlow nad rzeką Wełtawą. Schiele naszkicował pejzaż miejski z podwyższonej perspektywy, rozciągający się od brzegów Wełtawy do centralnego placu. Jego intencją nie było oddanie dokładnego obrazu miasteczka, a przekazanie pewnego nastroju miejsca. Krzywe dachy, zniekształcone domy i specyficzna kolorystyka podkreślają melancholijny, oniryczny wygląd średniowiecznego miasta. Tajemnicze jest też to, co kryje się pod warstwami farby. Rudolf Leopold odkrył, że uznawany wcześniej za zaginiony obraz Schielego „Uniwersalna melancholia” znajduje się właśnie pod warstwami farby „Miasteczka”. Nie wiadomo jednak, dlaczego Schiele zdecydował się zamalować tamten obraz.

Egzystencjalne tematy Schielego, nie ograniczają się jedynie do ludzkiego ciała, można je również znaleźć w jego przedstawieniach natury, które wielokrotnie wykazują cechy mowy ciała.

„Obecnie obserwuję głównie fizyczny ruch gór, wody, drzew i kwiatów. Wszędzie przypominają się podobne ruchy w ludzkim ciele, podobne poruszenia radości i cierpienia w roślinach”

Egon Schiele, 1913

Głęboko ludzkie doświadczenia, takie jak izolacja, bezradność czy zagrożona egzystencja wpisane są w te motywy niczym alegorie. Dominuje atmosfera mistyczna, oparta na poszukiwaniu boskiej natury. Obrazy drzew Schielego można więc odczytywać jako alegorie etapów życia i wrażliwości ludzkiej natury.

W 1915 roku, na krótko przed powołaniem do służby wojskowej, Schiele ożenił się z Edith Harms, dziewczyną z rodziny mieszczańskiej. Artysta został wcielony do służby wojskowej cztery dni po ślubie. Jednak przez cały czas trwania wojny nigdy nie brał udziału w walce, natomiast pozwolono mu dalej rysować i wystawiać.

W 1917 roku Schiele wrócił do Wiednia i współpracował z Klimtem. Obaj byli współzałożycielami miejskiej Kunsthalle (Art Hall), nowej przestrzeni wystawienniczej mającej zachęcić austriackich artystów do pozostania w ojczyźnie.

W 1918 roku Schiele w końcu doczekał się swojego długo oczekiwanego przełomu. Po śmierci Klimta w lutym tegoż roku był już uważany za czołowego artystę Austrii. W marcu zaprezentował 19 obrazów i 29 rysunków w głównej sali 49. Wystawy Secesji Wiedeńskiej, osiągając wielki sukces artystyczny i finansowy. Schiele był w euforii i pisał do swojego szwagra Antona Peschki: „Wierzę, że istnieje niesamowite zainteresowanie nową sztuką. Nigdy żadna wystawa, ani sztuki konwencjonalnej, ani najnowszej, nie przyciągała tak wielu odwiedzających jak ta”.
Ludzie kupowali obrazy ciesząc się znów sztuką po tak długim okresie wojny.
Zachęcony tym sukcesem Schiele założył w czerwcu 1918 roku stowarzyszenie artystów „New Secession Vienna”, którego członkami byli niektórzy jego dawni przyjaciele z Austrii.

W październiku tego samego roku żona Schilego – Edith, będąca w szóstym miesiącu ciąży, zmarła na pandemię grypy hiszpanki, która przetoczyła się przez Europę. A trzy dni później zabrała także artystę. Schiele umiera w wieku dwudziestu ośmiu lat.

Pomimo krótkiego życia, artysta stworzył zadziwiającą liczbę prac na płótnie i papierze. Odegrał kluczową rolę w ukształtowaniu charakteru ekspresjonizmu początku XX wieku, charakteryzującego się nieregularnymi konturami, ponurą kolorystyką i mroczną symboliką.
Prace Schilego można oglądać w Leopold Museum w Wiedniu na wystawie stałej.

Dołącz do FB, aby śledzić ciekawostki z życia artystów – LINK DO FACEBOOKA
Zobacz prace artystów w Galerii Sztuki Quintessence (S-Schiele) – LINK DO GALERII
Wzbogać swoje wnętrze, zainwestuj w sztukę – LINK DO AUKCJI