Op-art, utopia i architektura

Fundacja Vasarelly’ego

W sercu południowej Francji, na przedmieściach Aix-en-Provence, znajduje się miejsce, które zachwyca, zaskakuje i hipnotyzuje. To Fundacja Vasarelly’ego (Fondation Vasarely) – przestrzeń, w której sztuka geometryczna spotyka się z architekturą, technologią i utopijną wizją społeczeństwa przyszłości.

To nie jest typowe muzeum. To manifest idei – marzenie o nowoczesnym świecie, w którym sztuka staje się integralną częścią życia człowieka. I choć dziś miejsce to ma już kilkadziesiąt lat, jego forma, przekaz i rytm nadal wydają się bardziej futurystyczne niż wiele współczesnych galerii.

Victor Vasarely (1906–1997) to węgiersko-francuski artysta uważany za ojca op-artu – nurtu sztuki optycznej, który eksploruje iluzję, ruch i percepcję. Jego twórczość wyewoluowała od malarstwa akademickiego i Bauhausu, przez eksperymenty z formą i kolorem, aż po abstrakcyjne, geometryczne kompozycje, które zdają się drgać i pulsować w oczach widza.

Vasarely wierzył, że sztuka nie powinna być zamknięta w muzeach – że powinna być demokratyczna, zintegrowana z przestrzenią publiczną, dostępna dla wszystkich. Jego marzeniem było stworzenie „cybernetycznego miasta przyszłości”, w którym estetyka łączy się z funkcjonalnością, a kolor i forma kształtują emocje mieszkańców.

Fundacja została otwarta w 1976 roku. Vasarely zaprojektował ją jako miasto-utopię – przestrzeń o modularnej strukturze, którą można rozbudowywać jak system klocków. Budynek składa się z 16 sześciennych modułów (każdy o powierzchni 100 m²), ułożonych w formie szachownicy. Z zewnątrz przypomina futurystyczny pawilon z betonu, szkła i aluminium – wyjęty jakby z filmu science fiction z lat 70.

Wnętrze jest niemal sakralne. Wysokie na 11 metrów „katedry światła” kryją monumentalne dzieła Vasarelly’ego – każda sala to jedna instalacja, przemyślana w najdrobniejszym szczególe. Ściany, podłogi i sufity tworzą całość z dziełem – nie ma tu granicy między architekturą a obrazem.

Fundacja prezentuje ponad 40 monumentalnych dzieł Vasarelly’ego, wykonanych w technice malarstwa, reliefu, mozaiki, ceramiki i szkła akrylowego. Wchodząc do kolejnych sal, ma się wrażenie przebywania w żywej, pulsującej strukturze – jakby każda praca oddychała.

Najważniejsze elementy kolekcji:

• kompozycje hipnotyczne – geometryczne formy, które wirują, zapadają się, poruszają – choć są całkowicie statyczne
• iluzje optyczne – siatki, spirale, złudzenia głębi i przestrzeni
• eksperymenty z kolorem – systemy barwne, które zmieniają temperaturę i nastrój przestrzeni
• konstrukcje światła – niektóre prace reagują na ruch, światło dzienne lub układ lamp – to swoiste „przestrzenie doświadczalne”

Wrażenie robią też moduły architektoniczne, które Vasarely projektował z myślą o integracji sztuki z urbanistyką. Były to prototypy „miasta przyszłości”, gdzie każda przestrzeń – biurowa, mieszkalna, edukacyjna – miała być artystycznie zaprojektowana i psychologicznie oddziaływująca na użytkownika.

Po latach zaniedbań fundacja została gruntownie wyremontowana (2010–2019) i obecnie działa jako instytucja muzealna, edukacyjna i badawcza. Organizuje wystawy czasowe (również twórców inspirowanych Vasarelym), warsztaty, wykłady, działania z zakresu designu i sztuki cyfrowej.

Dołącz do FB, aby śledzić ciekawostki z życia artystów – LINK DO FACEBOOKA
Zobacz prace artysty w Galerii Sztuki Quintessence – LINK DO PRAC VASARELY’EGO