Eugeniusz Dzierzencki

Gdański Żuraw

10500,00 

Na stanie

Technika: Olej, płótno
Wymiary: 68 x 48 cm, 87,5 x 68,5 cm (z ramą)
Sygnatura: l.d.: E. Dzierzencki
Praca oprawiona w brązową ramę (ubytki)
Na odwrocie pieczęć

Kategoria: Tagi: ,
Share:

Eugeniusz Dzierzencki (1905 -1990), ukończył warszawską Akademię Sztuk Pięknych pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego i Władysława Skoczylasa. Przed 1939 rokiem związał się z Wybrzeżem, podejmując w swych pracach tematykę marynistyczną, malując motywy z Sopotu i Gdańska. Po II wojnie na stałe osiadł w Sopocie i założył Związek Artystów Plastyków na Wybrzeżu. Uznawany jest za drugiego, obok Mariana Mokwy, marynistę polskiego. Liczne prace tego artysty zdobiły statki pływające pod banderami Francji, Wielkiej Brytanii, USA, Brazylii czy Norwegii. Wystawiał w wielu miastach Polski, a także w Nowej Zelandii, Niemczech i Japonii.

Gdański Żuraw jest unikatowym w skali europejskiej przykładem średniowiecznego dźwigu portowego i jedynym zachowanym w Gdańsku przykładem bramy dwuwieżowej.

Pierwsza wzmianka o drewnianym dźwigu-bramie u wylotu ob. ul. Szerokiej pochodzi z 1367 roku. Po pożarze najstarszej budowli wzniesiono w latach 1442-1444 nowy obiekt – murowana fasada zachodnia powstała dopiero w 1483 roku. Żuraw był największą bramą wodną Gdańska. W przyziemiu znajdowały się były pomieszczenia przystosowane do prowadzenia ostrzału armatniego, na wyższych kondygnacjach – strzelnice dla ręcznej broni palnej. Główny mechanizm dźwigu stanowiły bębny osadzone na wspólnym wale, na który była nawijana lina. Początkowo funkcjonowała jedna para kół bębnowych, następnie – w XVI lub XVII w. – działały już dwie pary takich kół. Każdy bęben był napędzany przez czterech robotników, tzw. żurawników, chodzących po wewnętrznym obwodzie koła. Za pomocą urządzenia można było podnieść ciężar o masie do 2 ton (dolna para kół pozwalała unieść towary na wysokość 11 m, górna – na wysokość ok. 25 m). Żuraw pełnił nie tylko funkcje przeładunkowe, ale był także używany przy stawianiu i opuszczaniu masztów. Ponieważ stanowił własność miejską, był administrowany przez urzędnika zwanego mistrzem dźwigowym. Od pocz. XVII w. obiekt zaczął tracić znaczenie militarne (dokumenty z 1605 r. przynoszą już informacje o mieszkaniach w jego wnętrzu), u schyłku XVII w. zaczęła również maleć jego rola jako dźwigu (w ograniczonym zakresie był wykorzystywany do 1944 roku). W 1945 r. spłonęła drewniana część środkowa z mechanizmem, mury obwodowe zostały zaś zniszczone w ok. 60%. W latach 1957-1969 obiekt odbudowano, w latach 1962-1965 zaadaptowano na muzeum i zrekonstruowano mechanizm dźwigowy.