Mistrzowie grafiki warsztatowej

Obecnie trwająca w Centrum Sztuki Mościce, w Tarnowie wystawa „Mistrzowie grafiki warsztatowej – Szkoła Krakowska (1945-2010)” jest wyjątkowa z dwóch powodów: jest zbiorem dokonań 35 wybitnych artystów krakowskich oraz prezentacją niemal wszystkich technik graficznych, zarówno tych tradycyjnych, jak i tych będące efektem poszukiwań i eksperymentów.

Grafika warsztatowa wciąż cieszy się sporym zainteresowaniem i pozostaje jedną z oryginalniejszych form dialogu pomiędzy artystą, a odbiorcą.
Ekspozycja potwierdza ogromny potencjał w dziełach mistrzów. Stanowi konfrontację stylów, poetyk, kierunków i twórczych orientacji. Prezentację różnych problemów i rozmaitych sposobów ich obrazowania, od przedstawiających po te, które naznaczone są metaforą i symbolem.

Jeśli miałbym sięgnąć, gdzieś do źródeł, nakreślając krótki rys historyczny technik, to zapewne potrzeba powielania motywów graficznych pojawiła się już w prehistorii. Nasi przodkowie używali swoich dłoni jako szablonów lub pieczątek.
W starożytności wyciskano motywy w glinie pieczęciami, lub tworzono powtarzające się ornamenty przez toczenie rzeźbionych wałków.
W średniowieczu, razem z pojawieniem się w Europie papieru, sprowadzono z Chin druk wypukły w postaci drzeworytu. Drukowano obrazki z treścią religijną, obrazki pouczające i moralizujące, ale też karty do gry i scenki pornograficzne.
W epoce renesansu i baroku drzeworyt europejski osiągnął wspaniały poziom techniczny i artystyczny, czego najlepszym przykładem są genialne grafiki Dürera. Drewniane matryce były częścią składów obok metalowych liter tekstu, a całość drukowano techniką Gutenberga. Równolegle z drzeworytem istniała już technika wklęsła (miedzioryt), udoskonalona na początku XVI wieku przez Daniela Hopfera, wynalazcę kwasorytu. Grafiki Rembrandta są doskonałym przykładem kwasorytu. Warto także wspomnieć słynne „Kaprysy” Goi.
Pod koniec XVIII wieku Alois Senefelder opracował technikę litografii – pierwszego druku „płaskiego”. Przez ponad 100 lat ręcznie nanoszono treści na kamienne płyty, aby z nich uzyskiwać odbitki. Powstały pierwsze kolorowe plakaty Toulouse-Lautreca, czy Alfonsa Muchy.
W wieku XIX Japonia otwiera się na zachód i szczególnie we Francji powstają kolekcje „Japonerie”. Rośnie zaciekawienie sztuką i wzornictwem dalekiego wschodu. W ślad za tym rozpowszechnia się w Europie technika sitodruku, sprowadzona z Japonii, udoskonalona przez rzemieślników i używana do dekoracji płócien, tworzenia tapet oraz drukowania szyldów.
Sitodruk osiągnął szczyt popularności w latach 60. w okresie panującego w sztuce stylu pop-art i neodadaizmu. Na czele twórców posługujących tą techniką stał Andy Warhol, który wykpił wszystkie prawa grafiki, zwanej artystyczną, używając języka ulicy i supermarketu. Obrazy Warhola przypominają półki sklepowe, na których wizerunki ułożone są obok siebie jak różne warianty produktu. Portret celebryty jest produktem, podobnie jak coca-cola, zupa w puszce lub krzesło elektryczne. W tych latach pracuje też wybitny artysta geometrycznego op-artu Victor Vasarely. Jego druki poprzez zastosowanie stołu pneumatycznego wyróżniają się niebywałą precyzją, pomimo użycia wielu sit przy tworzeniu jednej odbitki.
Wszystkie techniki warsztatowe zmieniały się stopniowo w procesy przemysłowe: drzeworyt w druk wypukły, miedzioryt w rotograwiurę, a litografia w offset.

Jednocześnie wraz z upowszechnianiem wysokich technologii pojawia się jednak pewne nimi zmęczenie i tęsknota za technikami ręcznymi. Częściowo jest to powodowane nostalgią, ale też szacunkiem do ludzkiego, osobistego wyrazu i indywidualnych cech tak powstałych prac.

Techniki warsztatowe pozostają dziś w kręgu zainteresowań artystów oraz jako element edukacji plastycznej w szkołach i w akademiach.

Na wystawie dominują techniki wklęsłe metalowe: akwaforta i akwatinta, a także mezzotinta i miedzioryt. Dużo jest także linorytów, kilka prac drzeworytniczych i litografii, a także przykłady dość rzadkich technik, jak nitrolit, czy monotypia.

Zagłębiając się w tajniki graficznego rzemiosła, spostrzegawczy widz zapewne dostrzeże niuanse techniczne obecne w warstwie obrazowej, widoczne na powierzchni papieru, za sprawą unikatowych odbitek z metalowej płyty, drewnianego klocka czy kamiennego bloku.

Uczestnicy wystawy: Roman Banaszewski, Kacper Bożek, Franciszek Bunsch, Sławomir Christow, Zbigniew Czop, Witold Damasiewicz, Tomasz Daniec, Jerzy Dmitruk, Jacek Gaj, Tadeusz Jackowski, Janusz Karwacki, Włodzimierz Kotkowski, Janina Kraupe, Marta Kremer, Włodzimierz Kunz, Danuta Leszczyńska-Kluza, Zbigniew Lutomski, Adam Marczyński, Lucjan Mianowski, Adam Młodzianowski, Malwina Niespodziewana, Henryk Ożóg, Jerzy Panek, Andrzej Pietsch, Krzysztof Skórczewski, Leszek Sobocki, Jacek Sroka, Konrad Srzednicki, Jonasz Stern, Krzysztof Tomalski, Stanisław Wałach, Mieczysław Wejman, Stanisław Wejman, Stanisław Wójtowicz, Roman Zieliński.

Wystawie towarzyszy unikatowy katalog – edycja limitowana.

• Wydrukowany w nakładzie 100szt, każdy ręcznie numerowany
• 80 stron w formacie A4
• Dostępny w kasie CSM i przez internet: sklep CSM
• Wystawa czynna do 30 listopada 2022

Dołącz do FB, aby śledzić ciekawostki z życia artystów – LINK DO FACEBOOKA
Zobacz grafiki artystów w Galerii Sztuki Quintessence – LINK DO GALERII
Wzbogać swoje wnętrze, zainwestuj w sztukę – LINK DO AUKCJI

Źródła: muzeumpapiernictwa.pl